1. ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ :O ΠΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ ΤΗΣ ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΠΑΡΑΣΗΜΑΝΤΙΚΗΣ) ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Βελισσάριος Γ . Γκεζερλής και Σέργιος Θεοδωρίδης
Πανεπιστήμιο Αθηνών , Τμήμα Πληροφορικής Τομέας Τηλεπικοινωνιών και Επεξεργασίας Σήματος Πανεπιστημιούπολης , Κτίρια ΤΥΠΑ , 157 84, Αθήνα , Ελλάδα . e-mail: gbelis@di.uoa.gr, stheodor@di.uoa.gr
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σ 'αυτήν μας την δημοσίευση παρουσιάζουμε ένα νέο σύστημα οπτικής αναγνώρισης χαρακτήρων (Optical character recognition system), το οποίο αναπτύσσεται με σκοπό να αναγνωρίζει την έντυπη σημειογραφία της Ορθοδόξου Ελληνικής Βυζαντινής Μουσικής . Και λέγοντας Σημειογραφία , εννοούμε την «αναλυτική γραφή » της Βυζαντινής Μουσικής η οποία χρησιμοποιείται από το 1814 και έπειτα και συναντάται σε όλα τα εκδοθέντα μουσικά συγγράμματα που κάνουν την εμφάνισή τους από την εποχή εκείνη . Λέγοντας Βυζαντινή Μουσική εννοούμε το συγκεκριμένο είδος της φωνητικής εκείνης μουσικής που αναπτύχθηκε , διαμορφώθηκε και καλλιεργήθηκε μέσα στους κόλπους της Ορθοδόξου Ελληνικής Εκκλησίας , η οποία έχει την δική της σημειογραφία (που ονομάζεται και παρασημαντική ) καθώς και έναν διαφορετικό τρόπο εκτέλεσης . Η Σημειογραφία - Παρασημαντική της ΒΜ αποτελείται από 71 στοιχειώδη σύμβολα - χαρακτήρες , που συνδυάζονται το ένα με το άλλο και συνθέτουν ομάδες συμβόλων , που κάθε μια από τις οποίες έχει διαφορετική μουσική αξία και σημασία , καθώς και διαφορετικό τρόπο μουσικής εκτέλεσης . Για τις ανάγκες του συστήματος μας αυτού , δημιουργήσαμε μία Βάση Δεδομένων που περιέχει περίπου 18.000 μικρές ψηφιακές εικόνες (bitmaps), των χαρακτήρων της Βυζαντινής Σημειογραφίας , 250 εικόνες για κάθε ένα από τα 71 σύμβολα . Για την αναγνώριση των χαρακτήρων αυτών χρησιμοποιήσαμε τόσο δομικές -γεωμετρικές τεχνικές όσο και στατιστικές , ώστε να παράγουμε το διάνυσμα χαρακτηριστικών (feature vector). Τα δομικά - γεωμετρικά χαρακτηριστικά είναι : i) Ο αριθμός Euler της εικόνας του χαρακτήρα , ii) η γωνία κλίσης του χαρακτήρα και iii) ο λόγος των καθέτων πλευρών του οριζόντιου παραλληλογράμμου οριοθέτησης του χαρακτήρα . Αυτά τα τρία δομικά - γεωμετρικά χαρακτηριστικά χρησιμοποιούνται σε ένα ιεραρχικό σχήμα προταξινόμισης που διαχωρίζει το μεγάλο σύνολο των 71 κλάσεων χαρακτήρων , σε 19 μικρότερα υποσύνολα . Αυτή η συγκεκριμένη ιεραρχία παράχθηκε ως αποτέλεσμα εντατικής έρευνας και λαμβάνει υπόψη της τα ειδικά χαρακτηριστικά της Βυζαντινής Μουσικής Σημειογραφίας , οδηγώντας έτσι σε ένα αποδοτικό σύστημα οπτικής αναγνώρισης . Τα παραγόμενα στατιστικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούμε είναι : i) Η εφαρμογή του Διακριτού Μετασχηματισμού Κυματιδίων (ΔΜΚ ) (Discrete Wavelet Transform) στα διανύσματα που προέρχονται από τις συντεταγμένες x και y της προσεγγιστικής μορφής της συνάρτησης περιγράμματος (contour) του χαρακτήρα . Για την προσέγγιση του περιγράμματος χρησιμοποιήθηκαν οι γνωστές καμπύλες Bezier. ii) Η εφαρμογή του ΔΜΚ στο διάνυσμα που περιέχει μία από τις 4 προβολές του χαρακτήρα (οριζόντια , κάθετη , αριστερά και δεξιά διαγώνια προβολή ), αυτήν που αντιστοιχεί στην κλίση του χαρακτήρα . Το τελικό διάνυσμα χαρακτηριστικών (feature vector), που χρησιμοποιήθηκε στην ταξινόμηση αποτελείται από τους 16 χαμηλότερους wavelet συντελεστές της x - συντεταγμένης του περιγράμματος , τους 16 αντίστοιχους της y - συντεταγμένης και τους 16 wavelet συντελεστές που προέρχονται από το διάνυσμα της προβολής . Για την ταξινόμηση χρησιμοποιήθηκε ο ταξινομητής του κοντινότερου γείτονα (Nearest Neighbor Classifier). Το πειραματικό μέρος , χρησιμοποιώντας το παραπάνω σχήμα ταξινόμησης και διάνυσμα χαρακτηριστικών , έδωσε ως ποσοστό σωστής αναγνώρισης το 97 %. Ωστόσο , παρατηρήσαμε πως κάποιοι από τους χαρακτήρες της ΒΜ μοιάζουν πολύ μεταξύ τους , δημιουργώντας διένεξη κατά την ταξινόμηση . Για την εξάλειψη των διενέξεων αυτών δημιουργήσαμε το στάδιο μετά -ταξινόμησης (post classification stage), το οποίο λαμβάνει υπόψη του τα ειδικά δομικά και γεωμετρικά χαρακτηριστικά των όμοιων αυτών χαρακτήρων και τους διαχωρίζει με μεγάλη ακρίβεια . Έτσι το ποσοστό σωστής αναγνώρισης του συστήματός μας αυξήθηκε στο 99.4 % όπως υπολογίζεται από την μεθοδολογία cross validation που χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο του συστήματος . Τέλος η ικανότητα αναγνώρισης του συστήματός μας ελέγχθηκε με πραγματικά έντυπα κείμενα Βυζαντινής Μουσικής και το ποσοστό αναγνώρισης κυμάνθηκε από 96% έως 100%.

2. ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ FORMANTS ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΜΕΛΟΣ
Δημήτρης Δελβινιώτης
Tμήμα Πληροφορικής Aθηνών

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Παρουσιάζεται μια πρώτη προσπάθεια ακουστικής ανάλυσης του Ελληνικού Βυζαντινού εκκλησιαστικού μέλους. Εκτιμώνται οι συχνότητες των formants για τα πέντε ελληνικά φωνήεντα (ψαλτικά φωνήεντα) και συγκρίνονται με τις αντίστοιχες για την ομιλία. Επίσης, συγκρίνονται οι αντίστοιχες συχνότητες μεταξύ των ψαλτικών φωνηέντων και εκείνων των οπερατικών φωνών. Πιο συγκεκριμένα: 1) Η δεύτερη φορμαντική συχνότητα F2 είναι σαφώς μικρότερη για όλα τα ψαλτικά φωνήεντα έναντι των φωνηέντων της ομιλίας, όπως επίσης και η F1, με εξαίρεση το φωνήεν /ι/. 2) Η συχνότητα F2 ειναι υψηλότερη για τα ψαλτικά φωνήεντα έναντι των οπερατικών φωνηέντων. 3) Η συχνοτική διαφορά μεταξύ των συχνοτήτων των υψηλών formants F4-F3 είναι σημαντικά μικρότερη για τα οπερατικά φωνήεντα σε σχέση με τα ψαλτικά φωνήεντα. Τα ανωτέρω υποδηλώνουν ουσιαστικές διαφορές στην άρθρωση των φωνηέντων κατά την ομιλία σε σχέση με το μέλος αλλά και την σημαντική διαφορά στο στύλ του τραγουδιού μεταξύ όπερας καί Βυζαντινής ψαλμωδίας.

3. Αναγνώριση Μελισμάτων Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής χρησιμοποιώντας Context Dependent Dynamic Time Warping
Aγγελος Πικράκης , Σέργιος Θεοδωρίδης1, Δημήτρης Καμαρωτός
TMHMA ΠΛHPOΦOPIKHΣ ΠANEΠIΣTHMIOY AΘHNΩN(1) IΝΣΤΙΟΥΤΟ ΨΥΧΟΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ(2)

Η εργασία αυτή παρουσιάζει μία νέα, αποτελεσματική μέθοδο για την αναγνώριση μελισμάτων Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής σε μονοφωνικό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας μία νέα επέκταση της μεθόδου Dynamic Time Warping (DTW), την οποία καλούμε Context Dependent Dynamic Time Warping (CDTW). H προτεινόμενη μεθοδολογία δοκιμάστηκε σε δώδεκα κατηγορίες μελισμάτων Ελληνικού Παραδοσιακού Κλαρίνου, τις οποίες επιλέξαμε λαμβάνοντας υπΥόψιν, τη συχνότητα εμφάνισής τους στην πράξη, την απλή δομή τους και τη χρονική ελαστικότητα που παρουσιάζουν. Επετεύχθη ποσοστό επιτυχούς ταξινόμησης μεγαλύτερο του 95%. O προτεινόμενος ταξινομητής μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο στα πλαίσια της Μουσικολογικής και Εθνομουσικολογικής έρευνας για την εύρεση και σύγκριση μουσικών φράσεων σε βάσεις πολυμέσων. Περιγραφή συστήματος αναγνώρισης Σε πρώτο βήμα, ένας αλγόριθμος γένεσης χαρακτηριστικών μετατρέπει το πρός αναγνώριση μόρφωμα σε μία ακολουθία μουσικών διαστημάτων πολλαπλασίων του ενός τετάρτου του τόνου. Αυτό επιτυγχάνεται με ένα αλγόριθμο Eύρεσης Θεμελιώδους Συχνότητας (ΕΘΣ), ακολουθούμενο από ένα κβαντιστή. Εχοντας πειραματιστεί με αρκετούς αλγόριθμους ΕΘΣ, καταλήξαμε στον αλγόριθμο "συρρικνωμένης αυτοσυσχέτισης" της Brown, επειδή παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό λαθών. Εναλλακτικά προτείνουμε ένα νέο αλγόριθμο, που λειτουργεί στο πεδίο των συχνοτήτων, δίνει ελαφρά μεγαλύτερο ποσοστό λαθών, έχει όμως πολύ μικρότερη υπολογιστική πολυπλοκότητα. Kάθε εξαγόμενη θεμελιώδης συχνότητα κβαντίζεται στη συνέχεια σε ένα θετικό ακέραιο, ίσο με την απόσταση (σε τέταρτα του τόνου) μεταξύ της θεμελιώδους και της μικρότερης συχνότητας που μπορεί να παράγει το μουσικό όργανο. H τελική ακολουθία μουσικών διαστημάτων, προκύπτει υπολογίζοντας τη διαφορά της ακολουθίας θετικών ακεραίων. Σε δεύτερο βήμα, χρησιμοποιώντας CDDTW, γίνεται σύγκριση της ακολουθίας μουσικών διαστημάτων με δώδεκα πρότυπες ακολουθίες, μία για κάθε κατηγορία μελισμάτων. H ταξινόμηση γίνεται με βάση τη σύγκριση που γεννά το μικρότερο κόστος. H μέθοδος CDDTW, σε αντίθεση με τη συμβατική DTW μεθοδολογία, εξετάζει κάθε μουσικό διάστημα σε συνάρτηση με τα εξΥ αριστερών γειτονικά του, και προχωρεί με βέλτιστο τρόπο, σε ομαδοποιήσεις διαστημάτων. Mε αυτό τον τρόπο, υποακολουθίες διαστημάτων αντικαθίστανται με ένα διάστημα ίσο με το άθροισμά τους. Η προσέγγιση αυτή αντιμετωπίζει επιτυχώς αποκλίσεις από την εκάστοτε πρότυπη ακολουθία που οφείλονται, είτε στον αλγόριθμο γένεσης χαρακτηριστικών, είτε στον τρόπο ερμηνείας του εκάστοτε μουσικού. Εργαστήκαμε σε ένα σύνολο 1200 περιπτώσεων μελισμάτων των δώδεκα κατηγοριών (100 περιπτώσεις ανά κατηγορία), που ηχογραφήθηκαν σε εργαστηριακό περιβάλλον από τέσσερις μουσικούς Ελληνικού Παραδοσιακού κλαρίνου. Ο ταξινομητής υλοποιήθηκε στο περιβάλλον προγραμματισμού MATLAB. Παρατηρήθηκε επιτυχής ταξινόμηση σε ποσοστό μεγαλύτερο του 95%. Η προτεινόμενη προσέγγιση υπερτερεί της συμβατικής DTW μεθοδολογίας, τόσο στο ποσοστό επιτυχούς ταξινόμησης (μεγαλύτερο κατά 3% περίπου), όσο και στο βαθμό βεβαιότητας με τον οποίο ταξινομείται η εκάστοτε περίπτωση μελίσματος.

4. «Ρευστή αρχιτεκτονική: δύο απόπειρες ηχητικής χωροθέτησης»
Δημήτριος Χαρίτος, Κωνσταντίνος Κυριάκος

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η εργασία αυτή ασχολείται με το ζήτημα της χωροθέτησης μουσικής τόσο σε πραγματικό όσο και σε εικονικό χώρο. Χρησιμοποιεί σαν αφετηρία δύο συγκεκριμένες ηχητικο-οπτικές εγκαταστάσεις («Lego Kit Box» και «Lego_Submersion v1.0») οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί, η πρώτη σε πραγματικό χώρο και η δεύτερη σε εικονικό περιβάλλον. Το ζήτημα της μουσικής χωροθέτησης ανάγει ουσιαστικά στη σχέση μεταξύ μουσικής και αρχιτεκτονικής. Αν και κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα η μουσική έχει σημειώσει κάποια ιδιαίτερα σημαντικά βήματα εξέλιξης, δεν έχει ακόμα απελευθερωθεί από τον περιορισμό της χρονικής γραμμικότητας. Το ζήτημα αυτό θα μπορούσε να θίγει μέσω του συσχετισμού μουσικής και αρχιτεκτονικής σύνθεσης και μέσω της εισαγωγής της αλληλεπίδρασης στον τρόπο με τον οποίο βιώνεται ένα μουσικό έργο. Στην εγκατάσταση «Lego Kit Box» (Μύλος, Θεσσαλονίκη, Μάϊος 1999), ο συσχετισμός ηχητικής και χωρικής σύνθεσης επιτυγχάνεται μέσω σχεδιασμού ενός τρισδιάστατου περιβάλλοντος το οποίο συνίσταται σε μία σειρά από ηχητικά και οπτικά στοιχεία. Το μουσικό έργο αποσυντίθεται σε συστατικά του στοιχεία και μία σειρά από ηχητικές πηγές που εκπέμπουν αυτά τα στοιχεία χωροθετούνται στο περιβάλλον της εγκατάστασης. Ο τρόπος με τον οποίο κινείται ο επισκέπτης διαμέσου του περιβάλλοντος προσδιορίζει το πως θα βιώσει τα ηχητικά και τα οπτικά συστατικά του. Το περιεχόμενο της εγκατάστασης εξελίσσεται γραμμικά και αντίστοιχα η εμπειρία της εγκατάστασης βιώνεται παθητικά από τον επισκέπτη αφού εκείνος δεν μπορεί να επηρεάσει με κανένα τρόπο την εξέλιξή της. Ο ερχομός της τεχνολογίας εικονικών περιβαλλόντων (ΕΠ) παρέχει την δυνατότητα εμβύθισης του επισκέπτη σε ένα συνθετικό περιβάλλον, μέσω της χρήσης πολυαισθητηριακών συσκευών απεικόνισης. Τα περιβάλλοντα αυτά μπορούν να θεωρηθούν σαν ένα ιδεώδες μέσο για πειραματισμό σε σχεδιασμό ηχητικο-οπτικών περιβαλλόντων τα οποία δεν περιορίζονται από τις συνθήκες που διέπουν τον πραγματικό χώρο. Η εγκατάσταση «Lego_Submersion v1.0» δημιουργήθηκε για ένα desktop VR σύστημα και το απεικονιζόμενο εικονικό περιβάλλον συνίσταται σε ένα αριθμό αντικειμένων που εκπέμπουν ηχητικό και οπτικό περιεχόμενο. Καθώς ο επισκέπτης κινείται μέσα στο περιβάλλον, ενεργοποιεί την εκπομπή του περιεχομένου ανάλογα με την απόστασή του από τα αντικείμενα αυτά και επηρεάζει ουσιαστικά τη εξέλιξη και την συμβατική χωροθέτηση της ηχητικής απεικόνισης. Η χωρική εμπειρία η οποία προσφέρεται από τη εγκατάσταση αυτή είναι σαφώς λιγότερο εμβυθιστική σε σύγκριση με την αντίστοιχη εγκατάσταση στον πραγματικό χώρο. Το γεγονός αυτό οφείλεται στις περιορισμένες δυνατότητες των συστημάτων απεικόνισης του εικονικού περιβάλλοντος. Πάντως στην περίπτωση αυτή ο στόχος της χωροθέτησης των μουσικών πηγών ικανοποιείται με καλύτερο τρόπο. Επίσης ο αλληλεπιδραστικός χαρακτήρας του τρόπου με τον οποίο βιώνεται η μουσική σύνθεση οδήγησε σε επανεξέταση της συνθετικής διαδικασίας που είναι αναγκαία για την δημιουργία του ηχητικού περιεχομένου μίας ηχητικο-οπτικής εγκατάστασης σε εικονικό περιβάλλον.

5. Αυτόματη Μελωδική Ανάλυση με Υπολογιστικές Μεθόδους
Αιμίλιος Καμπουρόπουλος
Αυστριακό Ερευνητικό Ινστιτούτο Τεχνητής Νοημοσύνης Βιέννη, Αυστρία

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στην παρούσα ανακοίνωση, θα γίνει μία γενική επισκόπηση σειράς υπολογιστικών προτύπων τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν, κατά κύριο λόγο, για αυτόματη μελωδική ανάλυση. Τα πρότυπα αυτά αναπτύχθηκαν κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών από τον γράφοντα, και στηρίζονται σε αρχές και συμπεράσματα που προέρχονται κυρίως από τους χώρους της μουσικής θεωρίας, της γνωστικής ψυχολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης. Θα παρουσιαστούν υπολογιστικές μέθοδοι για τις εξής μουσικές διεργασίες: μετατροπή μουσικών εκτελέσεων από MIDI σε παραδοσιακή μουσική σημειογραφία, τεμαχισμός της μελωδικής επιφάνειας σε στοιχειώδη μέρη βασισμένος σε αρχές Gestalt και αρχές μουσικής ομοιότητας, και τέλος οργάνωση των στοιχειωδών μελωδικών μερών σε μουσικές κατηγορίες (π.χ. μοτίβα, θέματα κλπ) με χρήση ενός νέου μοντέλου clustering. Μία σειρά από μουσικά παραδείγματα θα παρουσιαστούν για να καταδείξουν την αποτελεσματικότητα των ανωτέρω προτύπων. Τέλος, θα γίνουν προτάσεις για πιθανές χρήσεις των διαφόρων μεθόδων σε πρακτικές εφαρμογές μουσικού λογισμικού.

6. «Διερεύνηση της ακουστικής συμπεριφοράς και της εκτελεστικής πρακτικής τριών αρχαιοελληνικών διπλών αυλών, με χρήση μεθόδων εξομοίωσής τους μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και σε συσχετισμό με την αρχαιοελληνική μουσική θεωρία».
Λάϊος, A., Αποστόλου, A., Ζαχαροπούλου, K., Τζεδάκη, K., Τσαχαλίνας, K. και Παπαδέλης, Γ.
TΜΗΜΑ MΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ A.Π.Θ. IΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ, A.Π.Θ EPΓAΣTHPIO ΗΛΕΚΤΡΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ, ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ Α.Π.Θ

Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται τα αποτελέσματα διερεύνησης της ακουστικής συμπεριφοράς αρχαίων ελληνικών αυλών (κυλινδρικοί ηχητικοί σωλήνες με γλωττίδα), χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της εξομοίωσης με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή, σε συνδυασμό με αντίστοιχες ακουστικές μετρήσεις. Η έρευνα αφορά τους παρακάτω διαύλους: 1. Τους αυλούς της Πύδνας, που βρέθηκαν το 1995 στην Πύδνα, του νομού Πιερίας. 2. Τους αυλούς της Ελευσίνας, γνωστούς ως «αυλούς του Έλγιν». Βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο με αριθμό καταλόγου 1816.6-10. 3. Τους αυλούς του Λούβρου, με αριθμό καταλόγου 10962a,b. Για τις ανάγκες της έρευνας υλοποιήθηκε κατάλληλο λογισμικό (AULOS) το οποίο βασίζεται σε μεθόδους φυσικής προτυποποίησης αερόφωνων μουσικών οργάνων. Tο λογισμικό αυτό υπολογίζει τις βασικές συχνότητες και την εμπέδηση εισόδου ενός κυλινδρικού σωλήνα, στο επιστόμιο του οποίου έχει προσαρμοστεί γλωττίδα. Παράλληλα δίνει τη δυνατότητα εξαγωγής των αποτελεσμάτων της υπολογιστικής διαδικασίας στη ρουτίνα Wavetable της γλώσσας Rtcmix. Με τον τρόπο αυτό, αριθμητικά δεδομένα που παράγονται από το λογισμικό μπορούν να μεταφράζονται σε αντίστοιχο ηχητικό σήμα. Το πρώτο στάδιο της μελέτης επικεντρώθηκε στον έλεγχο της αξιοπιστίας του μοντέλου εξομοίωσης. Προς την κατεύθυνση αυτή, διενεργήθηκαν εργαστηριακές ακουστικές μετρήσεις σε ομοιώματα των πρωτότυπων οργάνων, τα αποτελέσματα των οποίων συγκρίθηκαν με αυτά της εξομοίωσης των ομοιωμάτων μέσω του λογισμικού "AULOS". Στη συνέχεια, μέσα από διαδικασίες εξομοίωσης των πρωτότυπων οργάνων, διερευνήθηκε εάν τα μουσικά διαστήματα που παράγουν όλοι οι δυνατοί συνδυασμοί δακτυλοθεσιών, προσεγγίζουν βασικά μουσικά διαστήματα και κλίμακες, όπως αυτά αναφέρονται σε αρχαιοελληνικά θεωρητικά συγγράμματα. Μερικά από τα διαστήματα που διερευνήθηκαν είναι: η 4η Κ. (η οποία δίνεται από το λόγο 4/3 και ισούται με 498 cents), ο τόνος (9/8, 204 cents), διάφορες υποδιαιρέσεις της 4ης Κ. κ.λ.π. Τα αποτελέσματα της παρούσας διερεύνησης οδήγησαν στη διατύπωση υποθέσεων σχετικών με α) τον πιθανό όγκο γλωττίδας (δεν έχει ποτέ βρεθεί άθικτη γλωττίδα) β) το μήκος τυχόν σπασμένων κομματιών γ) την εκτέλεση των δύο αυλών σα ζευγάρι, καθώς και τη χρήση διχαλωτών δαχτυλισμών.

7. ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΗΧΩΧΡΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΜΕΣΩ ΧΡΟΝΙΚΑ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ
ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΔΑΛΙΑΝΗΣ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ
ΕΜΠ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Ο σκοπός αυτής της ανακοίνωσης είναι η παρουσίαση ενός πλαισίου ανάλυσης και σύνθεσης χρονικά μεταβαλλόμενων ηχοχρωμάτων και μουσικής με μεθόδους φασματικής ανάλυσης. Οι πρόσφατες εξελίξεις της πληροφορικής επιστήμης και οι βελτιώσεις στις επιδόσεις των υπολογιστών επιτρέπουν την εφαρμογή της θεωρίας χρονικά μεταβαλλόμενων φασμάτων για ανάλυση σύνθεση και δικτυακή μετάδοση μουσικής με την χρήση μετασχηματισμών (αναπαραστάσεων) χρόνου συχνότητας σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και σε πραγματικό χρόνο. Τα πεδία του χρόνου και της συχνότητας αποτελούν δύο εναλλακτικές προσεγγίσεις και ο μετασχηματισμός Fourier αποτελεί το εργαλείο για τη μετάβαση από το ένα πεδίο ορισμού στο άλλο. Η χρήση του πεδίου χρόνου ή του πεδίου συχνότητας μεμονωμένα, έχει περιορισμούς σε πολλές εφαρμογές και συνιστά μονοδιάστατη μέθοδο ανάλυσης. Η συνδυασμένη ανάλυση των δύο πεδίων, χρόνου και συχνότητας (τονικότητας), παρέχει τη δυνατότητα να περιγραφούν πολύπλοκα συστήματα λειτουργιών καθώς και μεταβαλλόμενα στο χρόνο φαινόμενα. Ο μετασχηματισμός Fourier βραχέως χρόνου αποτελεί κλασσική μέθοδο ανάλυσης και επεξεργασίας μεταβαλλόμενων σημάτων. Παρουσιάζονται και άλλοι μετασχηματισμοί δύο διαστάσεων, όπως η τάξη μετασχηματισμών κλίμακας (wavelets), μετασχηματισμοί αριθμητικών σειρών (fractals), η τάξη μετασχηματισμών Cohen και τα πολυδιάστατα φάσματα, με διάφορα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, τόσον όσον αφορά τις ιδιότητες των υπό μελέτη ήχων, όσο και ως προς τις ιδιότητες των μετασχηματισμών αυτών καθαυτών. Η προτεινόμενη μέθοδος παρέχει τη δυνατότητα ανάλυσης τονικότητας και ρυθμού με πολύ υψηλή ανάλυση αλλά και ένα εργαλείο γραφής και σύνθεσης για τη σύγχρονη μουσική. Εφαρμόζεται σε συγκερασμένα, μικροτονικά και μη-συγκερασμένα μουσικά συστήματα.

8. Ζητήματα γνωστικής οργάνωσης και κωδικοποίησης του μουσικού χρόνου
Γ. Παπαδέλης
TΜΗΜΑ MΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ AΠΘ

Η γνωστική προσέγγιση στη μελέτη του μουσικού ρυθμού, όπως αυτή αναπτύχθηκε μέσα στους κόλπους της Ψυχολογίας, αποτελεί προέκταση μιας μακράς ερευνητικής παράδοσης, η οποία σχετίζεται με τη μελέτη της αντίληψης δυναμικά εξελισσόμενων ακουστικών φαινομένων. Ο γενικότερος προβληματισμός περί της έννοιας του χρόνου και του τρόπου με τον οποίο τα ανθρώπινα όντα τον βιώνουν, είναι ένα από τα βασικά ζητήματα που απασχόλησε και εξακολουθεί να απασχολεί τον φιλοσοφικό στοχασμό. Βέβαια, μετά την αυτονόμηση της Ψυχολογίας από την Φιλοσοφία, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, το ενδιαφέρον των ερευνητών στρέφεται προς τη μελέτη της συνειδητής εμπειρίας και των νοητικών φαινομένων που συνδέονται με αυτήν, μέσα από την πειραματική διαδικασία. Ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωση των σύγχρονων θεωριών για την αντίληψη του χρόνου διαδραμάτισαν οι επιδράσεις από τις επιστήμες της Κυβερνητικής και της Θεωρίας των πληροφοριών, σε συνδυασμό με την ακμή των γνωστικών ερμηνειών στη μελέτη των ψυχολογικών φαινομένων και λειτουργιών. Πριν από την επικέντρωση σε ειδικότερα ζητήματα σχετικά με την αντίληψη του μουσικού ρυθμού, τα οποία αποτελούν και τον κύριο κορμό της παρούσας μελέτης, επιχειρείται μια σύντομη επισκόπηση πειραματικών ευρημάτων και σύγχρονων θεωριών που σχετίζονται με την αντίληψη και τη νοητική αναπαράσταση ακουστικών φαινομένων. Η επισκόπηση αυτή αναφέρεται σε χαρακτηριστικές διεργασίες που εντοπίζονται κατά τη γνωστική επεξεργασία των προσλαμβανόμενων ακουστικών ερεθισμάτων, καθώς επίσης και στις βασικές αλληλεπιδράσεις που παρατηρούνται μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων επεξεργασίας. Κατά την περιγραφή των επιμέρους διεργασιών, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πραγμάτευση ζητημάτων, σχετικών με τη γνωστική κωδικοποίηση και οργάνωση μουσικών ερεθισμάτων. Βέβαια, λόγω της ευρύτητας του συσχετιζόμενου ερευνητικού πεδίου, η παρούσα προσέγγιση επικεντρώνεται κυρίως στη χρονική διάσταση των φαινομένων αυτών .

9. ΑΜΦΙΩΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ
Χρήστος Η. Τσακώστας και Ιωάννης N. Μουρτζόπουλος
Ομάδα Ήχου, Εργαστήριο Ενσύρματης Τηλεπικοινωνίας
Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών
Πανεπιστήμιο Πατρών, 265 00 Ρίο, Πάτρα
Web Page: http://www.wcl.ee.upatras.gr/audiogroup/People/People.html

Η χρήση της «Αμφιωτικής Τεχνολογίας» έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Στόχος της τεχνολογίας αυτής είναι η ανάπτυξη μεθόδων για την ανάλυση και την επεξεργασία ηχητικών σημάτων ειδικά για συστήματα επεξεργασίας πληροφορίας, όπως ακουστικά βοηθήματα, επικοινωνιακά συστήματα, συστήματα αναγνώρισης ομιλίας, συστήματα εντοπισμού ηχητικών πηγών, εικονικά περιβάλλοντα και συστήματα αμφιωτικών μετρήσεων και αναλύσεων. Η επίτευξη των παραπάνω βασίζεται σε γνώσεις που προέρχονται από την Ψυχοακουστική, την επιστήμη που ερευνά τους μηχανισμούς εκείνους που είναι υπεύθυνοι για την αντίληψη του ήχου από τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος λαμβάνει τους ήχους με τη βοήθεια δύο δεκτών, τα δύο αυτιά (αμφί-ωτα), δηλαδή αμφιωτικά. Τα ηχητικά κύματα που φτάνουν στα δύο αυτιά έχουν διαφορετικούς χρόνους άφιξης και διαφορετική ένταση. Το ακουστικό σύστημα εκμεταλλεύεται τις διαφορές αυτές για να εξάγει συμπεράσματα σχετικά με τη θέση των ηχητικών πηγών βρισκόμενων στο τρισδιάστατο χώρο που περιβάλλει τον ακροατή, με την ανακλαστικότητα του χώρου και με την απόσταση του από τις ηχητικές πηγές. Η «Αμφιωτική Τεχνική» στηρίζεται στα παραπάνω και η ιδέα πίσω από αυτήν είναι η ακόλουθη: Εάν τα ηχητικά κύματα που φθάνουν στα δύο τύμπανα του ακροατή εγγραφούν και εν συνεχεία αναπαραχθούν, με τη βοήθεια ακουστικών, ακριβώς όπως ήτανε αρχικά, τότε και ολόκληρη η ηχητική εμπειρία αναπαράγεται, περιλαμβάνωντας τα χωρικά χαρακτηριστικά όπως είναι η διεύθυνση και η απόσταση από τις ηχητικές πηγές. Οι κύριος περιορισμός όμως της αμφιωτικής τεχνικής, είναι πως προϋποθέτει την (πραγματική) ύπαρξη του χώρου στον οποίο εκτυλίσσεται το ακουστικό σενάριο. Αυτός ο περιορισμός ξεπερνιέται με την τεχνική που ονομάζεται «Αμφιωτική Εξομοίωση Κλειστών Χώρων». Με τη βοήθεια της τεχνικής αυτής, είναι εφικτή η ακρόαση σε χώρους που υπάρχουν μόνο με τη μορφή μοντέλων σε υπολογιστή. Αφού το αντιληπτό ακουστικό περιβάλλον δεν συμπίπτει με το πραγματικό, δημιουργείται ένα, ονομαζόμενο, «Εικονικό Περιβάλλον». Αυτά τα εικονικά περιβάλλοντα πρέπει να είναι αντιληπτά σαν να ήταν φυσικά έτσι ώστε ο ακροατής να μετατοπίζεται αντιληπτικά σε ένα άλλο χώρο από αυτόν που στην πραγματικότητα βρίσκεται (π.χ. αυτοκίνητο, στούντιο, μέγαρο μουσικής κ.λ.π.). Για την επίτευξη αυτού του στόχου δεν αρκεί μόνο η χρονική και η φασματική αναπαραγωγή του ακουστικού πεδίου στον εικονικό χώρο, αλλά και η αναπαραγωγή της χωρικής κατανομής των ηχητικών πηγών. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται αρχικά οι αρχές που διέπουν την αμφιωτική ακοή και στην συνέχεια αναλύονται οι προαναφερθέντες αμφιωτικές τεχνικές, με ιδιαίτερη έμφαση στις αρχές λειτουργίας αλλά και τη χρήση των εικονικών περιβαλλόντων.

10. ΝΕΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΥΝΘΕΣΕΩΝ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΟΔΥΣΣΕΥΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΡΑΒΑΡΙΤΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΙΩΣΣΗΣ, ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ, ΑΝΝΑ ΜΑΝΙΟΥ, ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΟΣ
ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΕΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ,
ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ 15773

cpapaod@cs.ntua.gr , thpanag@cs.ntua.gr
http://www.ece.ntua.gr/acstaff/papaod.html

Σε αυτή την εργασία, παρουσιάζεται μία καινούργια μεθοδολογία για την αυτόματη αναγνώριση μουσικών συνθέσεων . Με βάση αυτήν την μεθοδολογία αναπτύχθηκε ένα σύστημα το οποίο αναγνωρίζει την άγνωστη σύνθεση μέσα σε ένα σύνολο πρότυπων μουσικών συνθέσεων. Το σύστημα προσφέρει ένα εξαιρετικό ποσοστό επιτυχίας (μεγαλύτερο από ογδόντα έξι τοις εκατό (86%)), ακόμα και αν οι άγνωστες συνθέσεις έχουν υποστεί μια τυχαία παραμόρφωση. Στη περίπτωση που η άγνωστη σύνθεση έχει υποστεί το πολύ μία μέτρια παραμόρφωση το ποσοστό επιτυχούς αναγνώρισης είναι εκατό τοις εκατό (100%). Το αναπτυχθέν σύστημα περιέχει μία βάση δεδομένων από μουσικά χαρακτηριστικά που αντιστοιχούν σε ένα σύνολο πρότυπων μουσικών συνθέσεων. Αυτά τα χαρακτηριστικά εξάγονται εφαρμόζοντας πρωτότυπους αλγόριθμους εξαγωγής χαρακτηριστικών σε κάθε μία πρότυπη μουσική σύνθεση. Για να αποφασισθεί εάν μία άγνωστη μουσική σύνθεση αντιστοιχεί σε μία που υπάρχει στην βάση δεδομένων, οι ίδιοι αλγόριθμοι εφαρμόζονται και σε αυτή, και τα εξαγόμενα χαρακτηριστικά συγκρίνονται με τα περιεχόμενα της βάσης δεδομένων σύμφωνα με ένα προτεινόμενο σύνολο από κριτήρια. Το σύστημα είναι παραλληλοποιήσιμο και μπορεί να λειτουργήσει σε πραγματικό χρόνο ακόμα και για ένα πολύ μεγάλο αριθμό πρότυπων μουσικών συνθέσεων, αν το κατάλληλο υπολογιστικό υλικό χρησιμοποιηθεί.

11. Ποσοτική περιγραφή των ποιοτικών φαινομένων στην φωνητική παραδοσιακή μουσική
Διονύσιος Πολίτης Π Χρήστος Κοτόπουλος
TΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ , AΠΘ TΜΗΜΑ MΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ , ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ MΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Η παρούσα εργασία ασχολείται με τα ποιοτικά φαινόμενα που έχουν ανιχνευθεί στην παραδοσιακή ελληνική μουσική και δη στην Βυζαντινή Εκκλησιαστική μας παράδοση, όπου υπάρχει και θεωρητική καταγραφή αυτών. Το θέμα της ποιοτικής αγωγής συνίσταται στην εισαγωγή ενός δεύτερου επίπεδου κβάντισης, πράγμα που απαιτεί την δημιουργία δεύτερου codebook, δηλαδή ενός διδιάστατου πίνακα περιγραφής της δράσης αυτών των φαινομένων στους άξονες του χρόνου και της συχνότητας στα συστήματα φωνητικής αναπαραγωγής. Επιπλέον, πολλές φορές εισάγεται δια της ποιοτικής αγωγής υστέρηση, θέλοντας κάποια συγκεκριμένη συχνότητα σε ύφεση ή δίεση κατά τη χρονική εκφορά των ποιοτικών φαινομένων στο μήκος δεδομένης μουσικής γραμμής. Η παρούσα εργασία επιχειρεί τη μαθηματική περιγραφή των ποιοτικών χαρακτήρων λαμβάνοντας υπόψη εκτός της μορφολογίας και τη φωνητική γλωσσολογική πληροφορία που υπάρχει στην μουσική γραφή. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται ανάλυση με συντελεστές LPC που υποβοηθούν την εύρεση των παραμέτρων κατά την ανάλυση σήματος των κυματομορφών πρότυπων ακουσμάτων (η βάση δεδομένων που χρησιμοποιείται έχει περίπου 70 "στιγμιότυπα" τέτοιων περιπτώσεων). Εκλαμβάνεται συνεπώς η μουσική γραφή σαν μία αλληλουχία από σύμβολα που ο ερμηνευτής της πρέπει να αποκωδικοποιήσει πριν να ερμηνεύσει. Δεχόμαστε δηλαδή πως ο ερμηνευτής (είτε είναι ο τραγουδιστής, είτε είναι ο ψάλτης είτε κάποιο ειδικό synthesizer) δρα ως αποκωδικοποιητική διάταξη του δέκτη ενός παλμοκωδικά διαμορφωμένου συστήματος (PCM). Ως γνωστόν, τα PCM συστήματα έχουν χρησιμοποιηθεί για την αποκωδικοποιήση της Δέλτα μουσικής γραφής από συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Για το 2ο συμπόσιο Μουσικής Πληροφορικής, οι συγγραφείς προτίθενται εκτός της θεωρητικής ανάλυσης να παρουσιάσουν και ηχητικά ακούσματα από την βάση δεδομένων που έχει συγκροτηθεί. Οι υποβάλλοντες ερευνητές: Διονύσιος Πολίτης (PhD, ΜSc, BS ΑΠΘ, GD RMIT ) : Εκπαιδευτικό προσωπικό του Εργαστηρίου Πολυμέσων του Τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Χρήστος Κοτόπουλος (BS Μουσικών σπουδών ΑΠΘ) : Υποψήφιος διδάκτωρ του Τμήματος Εφαρμοσμένης Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής.

12. Η καλλιτεχνική ιδιοκτησία στον αιώνα της Μουσικής Πληροφορικής
Διονύσιος Πολίτης Π Κωνσταντίνος Γώγος
TΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ , AΠΘ

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει της νομικές πτυχές του γίγνεσθαι της μουσικής πληροφορικής. Εστιάζει την ανάλυση της στις δυνατότητες αναπαραγωγής εικονικών (virtual) μουσικών δρώμενων που έχουν προκύψει "αντιγράφοντας" πραγματικά μουσικά δεδομένα που προέρχονται από φωνογραφήματα, χρησιμοποιώντας μεθόδους, γλώσσες προγραμματισμού και κατηγορήματα μουσικής πληροφορικής. Στο σημείο αυτό, εκτός του δίκαιου της πνευματικής ιδιοκτησίας, σημαντική είναι η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής 'Ενωσης. Το κοινοτικό δίκαιο έχει εμπλουτιστεί με τη Συνθήκη ΕΚ _ WIPO (ΠΟΔΙ) της 23/12/1996 (EE ΑΡΙΘ. L 089 της 11/04/2000 σ. 0015 Π 0023) Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα ηθικά δικαιώματα των ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών καθώς και προτείνει μεθόδους αποτελεσματικότερης προστασίας από το ολοένα αυξανόμενο κίνδυνο της "εικονικής" αντιγραφής των δεδομένων καλλιτεχνικής έκφρασης. Πιο συγκεκριμένα: περιγράφονται τα εργαλεία και οι μεθοδολογία δημιουργίας εικονικών μουσικών δεδομένων που προέρχονται από πραγματικά δεδομένα, το Ελληνικό δίκαιο, διοικητικό και ιδιωτικό, καθώς και η κοινοτική νομοθεσία στο χώρο αυτό. Αναφορές γίνονται και στη νομολογία, ελληνική και διεθνή.

13. Ανάπτυξη ενός αλληλεπιδραστικού συστήματος εξΥ αποστάσεως εκπαίδευσης για τη διδασκαλία των βασικών εννοιών της θεωρίας της μουσικής.
Καραμπάση Όλγα , Μπαρμπάτσης Κωνσταντίνος, Μανιτσάρης Αθανάσιος
ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η ανάπτυξη και ο συνδυασμός της τεχνολογίας ως εργαλείο εκμάθησης, παρουσίασης και έρευνας στη μουσική, έχει παρουσιάσει αξιόλογη πρόοδο.Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία εισβάλλει ορμητικά στη μουσική σκηνή.Οι περισσότεροι μουσικοί επαγγελματίες ανακαλύπτουν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή έναν πολύτιμο βοηθό. Το σημείο όμως το οποίο αξίζει ιδιαίτερης αναφοράς, είναι το γεγονός ότι η τεχνολογία δε μπαίνει στο χώρο της μουσικής με σκοπό να την υποτάξει σε συγκεκριμένα καλούπια δημιουργίας, αλλά απλά να την υπηρετήσει. Η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει στα χέρια του συνθέτη, του πιανίστα, του δασκάλου αλλά και του μαθητή της μουσικής, τις εκπληκτικές δυνατότητές της. Ειδικότερα, η εκπαίδευση από απόσταση παρουσίασε μια ραγδαία εξάπλωση τα τελευταία χρόνια. Η διδασκαλία με την χρήση των πολυμέσων ενσωματώθηκε στην νέα αυτή τεχνολογία, με αποτέλεσμα να μπορεί κανείς να πάρει πληροφορίες για το θέμα που τον ενδιαφέρει σε ψηφιοποιημένη μορφή, βίντεο, ήχου, κειμένου. Το άρθρο αυτό επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ενός αλληλεπιδραστικού συστήματος εξΥ αποστάσεως εκπαίδευσης ώστε να είναι δυνατή η κατανόηση και η απόκτηση των βασικών θεωρητικών εννοιών της μουσικής. Αρχικά, δίνεται μια παρουσίαση των βασικών μουσικών εννοιών της θεωρίας της μουσικής στον μαθητή, με τη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων. Στο τέλος της παρουσίασης ζητείται από τον μαθητή να επιλύσει κάποιες ασκήσεις για κάθε ενότητα της θεωρίας. Το σύστημα διαχειρίζεται ένα μεγάλο όγκο πολυμεσικών πληροφοριών. Αυτές οι πληροφορίες αναπαρίστανται με διάφορα μέσα όπως βίντεο, ηχογραφήσεις, γραφικά και μουσική. Απευθύνεται σε αρχάριους μουσικούς, σε αρχάριους χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών αλλά και σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει κάποια βασικά στοιχεία της θεωρίας της μουσικής. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι με τη χρήση της νέας αυτής τεχνολογίας (εκπαίδευση από απόσταση) επιδιώκουμε τη βελτίωση της μουσικής εκπαίδευσης δηλαδή αλλαγή της διαδικασίας μέσα από την οποία ο εκπαιδευόμενος προσεγγίζει τη μουσική γνώση. Ο δάσκαλος μουσικής, με την εμπειρία και τη γνώση αποκτά ένα νέο ρόλο: του ατόμου που βοηθά, κατευθύνει και οργανώνει την προσπάθεια των μαθητών του. Αυτή η νέα μορφή μουσικής εκπαίδευσης προϋποθέτει αύξηση των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στο μαθητή και το εκπαιδευτικό περιβάλλον, άνεση χρόνου και εξατομίκευση της μουσικής εκπαιδευτικής πρακτικής.

14. Σχεδιασμός και ανάπτυξη ειδικού λογισμικού για τυφλούς μουσικούς (γραφή και επεξεργασία μουσικού κειμένου και αρχείων) στα πλαίσια του συστήματος WEDELMUSIC
Aναστασία Γεωργάκη, Σπύρος Pάπτης,Xρήστος Mαλλιόπουλος, Στέλιος Mπακαμίδης
IΝΣΤΙΤΟΎΤΟ EΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑΣ ΤΟΥ ΛΌΓΟΥ
TΜΉΜΑ MΟΥΣΙΚΏΝ ΣΠΟΥΔΏΝ , IΟΝΊΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ

Abstract
Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρουσιάσουμ ετην αρχιτεκτονική ενός μουσικού λογισμικού για τυφλούς μουσικούς . Tο λογισμικό αυτό , που βρίσκεται στην φάση της ανάπτυξης ( IEΛ) φιλοξενείται στο περιβάλλονWedelmusic (www.wedelmusic.org) . Σκοπός της ανάπτυξης αυτού του λογισμικού είναι η παροχή πρόσβασης των τυφλών Mουσικών στο διαδίκτυο και σε διάφορα μουσικά αρχεία (παρτιτούρες, ήχο και MIDI αρχέια) . Eπίσης τους δίνεται η δυνατότητα εκμάθησης μουσικής με την βοήθεια του υπολογιστή (spoken music), επεξεργασίας των αρχείων με την βοήθεια ειδικών εντολών ειδικά προσαρμοσμένων στις ανάγκες του οπως και εκτύπωσης οιασδήποτε παρτιτούρας ( που έχουν κατεβάσει μέσω Iντερνετ) με τον εκτυπωτή BRAILLE. Mε την ανάπτυξη αυτού του λογισμικού (στα πλαίσια του Wedelmusic) οι τυφλοί μουσικοί η άτομα με προβλήματα όρασης έχουν την εύχέρεια πρόσβασης στον ίδιο όγκο μουσικών πληροφοριών με τους βλέποντες και παρέχει ένα κίνητρο στην διαδασκαλία και επεξεργασία των μουσικών κειμένων ειδικά για τους τυφλούς μαθητές με την βοήθεια του υπολογιστή.

«15. Διαδραστικά περιβάλλοντα και η σχέση κίνησης και οργανωμένων ήχων. Άσκηση της κιναισθητικής ικανότητας μέσα σε ηχοκινητικό διαδραστικό περιβάλλον»
Δασκόπουλος, Δ., Ταρνανάς, Ι., Δ., Καφέτσιου, Α., Καβαζίδου, Ε., Τζεδάκη, Κ., Αδάμ, Δ. και Καργόπουλος, Φ.
INΣTITOYTO ΨYXOAKOYΣTIKΩN MEΛETΩN, AΠΘ
www.ipsa.auth.gr

Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται τα αποτελέσματα πιλοτικής έρευνας πάνω στην πιθανή συσχέτιση ενός νοητικού φαινομένου γνωστού σαν κιναίσθηση με την μουσική αντίληψη και ειδικότερα την αντίληψη του τονικού ύψους, μέσα σε ένα τεχνητό ηχοκινητικό διαδραστικό περιβάλλον. Ονομάσαμε ηχοκινητικό διαδραστικό περιβάλλον το σύστημα στο οποίο η κίνηση παράγει και διαμορφώνει τον ήχο σε πραγματικό χρόνο σύμφωνα με κατάλληλα δομημένες αρχές συσχέτισης. Η υλοποίηση του έγινε με την χρήση της γλώσσας προγραμματισμού Big-Eye για την αναγνώριση και σημασιοδότηση της κίνησης και της MAX- MSP για την σύνθεση του ήχου. Η πιλοτική έρευνα έγινε σε τρεις ομάδες παιδιών ηλικίας 10-12 ετών που επιλέχτηκαν με τυχαίο τρόπο και σε δύο φάσεις. Η κινητική δοκιμασία και για τις τρεις ομάδες ήταν η προσπάθεια στόχευσης ορατού στόχου με δέσμη ακτίνας λέιζερ και με διαφορετική ανατροφοδότηση για την κάθε ομάδα παιδιών ( ομάδα με οπτική ανατροφοδότηση, ομάδα με ηχητική ανατροφοδότηση και ομάδα χωρίς ανατροφοδότηση -ομάδα ελέγχου) Στην περίπτωση της ομάδας με την ηχητική ανατροφοδότηση το ίχνος της δέσμης ήταν αόρατο και ακουστό ενώ ο στόχος ορατός και ακουστός. Υποθέσαμε ότι η ηχητική ανατροφοδότηση θα ενίσχυε την κιναισθητική αντίληψη λόγω της ασυνείδητης επεξεργασίας πληροφοριών και της δημιουργίας ενός ασυνείδητου νοητικού σχήματος. Επίσης υποθέσαμε ότι η επίδοση στην διαδικασία στόχευσης θα ήταν υψηλότερη για την οπτική ομάδα σε σχέση με την ηχητική, λόγω της μεγαλύτερης επίδρασης της φυσικής εξάσκησης. Τα αποτελέσματα ήταν μικτά για ένα δείγμα 18 παιδιών. Η στόχευση κατά την πρώτη φάση είχε 95% επιτυχία για την οπτική ομάδα, 15% για την ηχητική και 12% για την ομάδα ελέγχου. Στην δεύτερη φάση και οι τρεις ομάδες εκτέλεσαν την κινητική δοκιμασία χωρίς καμία ανατροφοδότηση. Η ηχητική ομάδα παρουσίασε βελτίωση της κιναισθητικής αντίληψης σε σχέση με τις άλλες δύο ομάδες.

16. Συλλογική μουσική εκτέλεση και δημιουργικότητα: Ο ρόλος του πιανίστα
Δήμητρα Kοκοτσάκη
University of Sheffield

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο σκοπός της παρούσας ερευνητικής προσπάθειας είναι η μελέτη του ρόλου του πιανίστα ως μουσικής και ψυχοκοινωνικής μονάδας σε σχέση με το μουσικό σύνολο. Η ερευνητική μεθοδολογία στηρίζεται στις μεθόδους της ΤGrounded theoryΥ οι οποίες οδηγούν με μια σειρά επαγωγικών στρατηγικών στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, και σε ένα μεταγενέστερο στάδιο στην ανάπτυξη ενός θεωρητικού πλαισίου. Τα δεδομένα της συγκεκριμένης έρευνας συλλέγησαν κατά τη διεξαγωγή δέκα ημι-δομημένων συνεντεύξεων με επαγγελματίες πιανίστες οι οποίοι είχαν εμπειρία συμμετοχής σε μουσικά σύνολα, είτε ως συνοδοί είτε ως πιανίστες μουσικής δωματίου. Κατά την ανάλυση των συνεντεύξεων χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό πρόγραμμα οργάνωσης και ανάλυσης ποιοτικών δεδομένων Αtlas-ti. Το κεντρικό πόρισμα της ανάλυσης αφορά την έντονη δημιουργικότητα που προκύπτει από τη μουσική συνάντηση δύο ή περισσότερων εκτελεστών με σκοπό τη μουσική δημιουργία. Σύμφωνα με τους ίδιους τους μουσικούς του δείγματός μας, πρόκειται για μια τεράστια πρόκληση τόσο σε μουσικό όσο και σε ανθρώπινο επίπεδο. Ο κοινός στόχος είναι η ποιότητα του ήχου και το τελικό ακουστικό αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια της μουσικής παράστασης. Είναι όμως το είδος και η ποιότητα της κοινής πορείας των μουσικών που καθορίζει τελικά την ποιότητα της μουσικής τους δημιουργίας. Η πορεία προς την παράσταση, η οποία αποτελεί και την τελική μουσική συνάντηση, περιλαμβάνει μια σειρά από μουσικά και ανθρώπινα ζητήματα που πρέπει σταδιακά να επιλυθούν. Ως προς το ανθρώπινο επίπεδο, η ομαδική δημιουργία μουσικής, όπως και κάθε άλλη μορφή ομαδικής ενασχόλησης, περιλαμβάνει το συνδυασμό του ατομικού και του συλλογικού. ΄Ετσι, οι μουσικοί καλούνται μέσα από τη συνεργασία τους να ξεπεράσουν τα όρια του εαυτού τους, να χάσουν τον απόλυτο προσωπικό τους έλεγχο και να αναθεωρήσουν το Εγώ τους μέσα από την εναρμόνισή τους με τον ΄Αλλον. Την ίδια στιγμή οι μουσικές απαιτήσεις είναι τεράστιες καθώς είναι ανάγκη να επιτευχθεί ρυθμικός συγχρονισμός αλλά και η απαραίτητη ισορροπία ανάμεσα στην ακριβή διατήρηση του ρυθμού και στην ερμηνευτική παρέκκλιση. Εκείνο που είναι απαραίτητο κατά την επίλυση των παραπάνω θεμάτων με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της μουσικής εκτέλεσης είναι η προσεκτική ακρόαση και η συνεχής οπτική επαφή ανάμεσα στους μουσικούς. Σύμφωνα με τους πιανίστες που πήραν μέρος στην παρούσα έρευνα, η συλλογική εκτέλεση μουσικής στην καλύτερή της μορφή είναι μια μοναδικά εμπλουτιστική εμπειρία η οποία απευθύνεται στα συναισθήματα και στη μουσική επικοινωνία καθώς οι μουσικοί είναι εναρμονισμένοι στην ίδια εσωτερική ρυθμική κίνηση. Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην επίτευξη της τόσο επιθυμητής αρμονίας κατά την ομαδική μουσική δημιουργία είναι τα διαθέσιμα χρονικά περιθώρια, τα οποία, όταν είναι περιορισμένα, είναι δυνατό να μειώσουν την ποιότητα της μουσικής εκτέλεσης αλλά και να αποτρέψουν τους μουσικούς από το να φτάσουν στο καλύτερο δυνατό διαπροσωπικό επίπεδο. Τέλος, υποστηρίζεται ότι η συλλογική δημιουργία μουσικής έχει τεράστιες επιπτώσεις στο μουσικό εκπαιδευτικό χώρο.

17. ΤΕΜΑΧΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΟΚΤΑΒΑΣ
Δημήτρης Ε. Λέκκας
Aνοικτό Πανεπιστήμιο

Εισαγωγικά εξετάζονται ορισμένες απαιτούμενες βασικές έννοιες, από πλευράς λειτουργικής αλλά και ετυμολογίας: τί είναι μαθηματικά στη μουσική και τί δεν είναι, τί είναι μουσική, φθόγγος (νότα), διάστημα, διαστηματικό σύστημα και γιατί, τί είναι η διαπασών (οκτάβα), τί είναι και πώς λειτουργεί η αρχή της εγκυκλιότητας, τί σημαίνει παράθεση και επισώρευση διαστημάτων, με κάποιες εποπτικές επιδείξεις. Μετά τη στοιχειώδη τοποθέτηση σχετικά με τις ακριβείς και προσεγγιστικές διαστηματικές δομές εξηγείται κατΥ αρχήν ότι οι συγκράσεις, τεμαχισμοί δηλαδή της οκτάβας σε έναν αριθμό ίδιων διαστημάτων, παράγουν διαστηματικές δομές προσεγγιστικές: ερευνάται ο λόγος για τον οποίο τις πραγματοποιούμε και αναλύονται σχετικοί κανόνες και η έννοια της «καλής» προσέγγισης. Ακολουθεί συνοπτική ιστορική αναδρομή στις κυριότερες συγκράσεις που έχουν εφαρμοστεί σε διάφορες εποχές και πολιτισμούς (π.χ. 5, 7, 12, 72, 53, 42) είτε προταθεί (π.χ. 19, 31, 64, 68, 306, 665). Οι συγκράσεις αυτές αποτιμώνται κατόπιν, με βάση αναλυτικά και χρηστικά κριτήρια. Τέλος περιγράφεται ένας τρόπος για τον εντοπισμό των κατάλληλων για κάθε περίπτωση συγκράσεων, μαζί με τη μεθοδολογική παρουσίαση του υπολογιστικού προγράμματος που τις παράγει, και διερευνάται η πρόταση για μια γενικής χρήσεως «βέλτιστη» σύγκραση της οκτάβας σε 612 τεμάχια. Η πρόταση αυτή συνοδεύεται από ιστορικά στοιχεία, και από σύντομη παρουσίαση των θεωρητικών και τεχνολογικών δεοντολογιών και επιπτώσεων που απορρέουν από την εφαρμογή της.

18. The unity of Xenakis' instrumental and electroacoustic music. The case of the "Brownian movements"
Makis Solomos
Univerity of Montpellier, Music department, France

Abstract
In an attempt to show the unity of XenakisΥ instrumental and electroacoustic music, this paper is dealing with a specific case in his work, the "Brownian movements" that he used in some instrumental (and vocal) works of the 1970s. The origin of these glissandi is the drawing, in the late 1960s, of random curves of sound pressure. At that time, Xenakis couldn't compose electroacoustic music based on this very original method of sound synthesis because of the lack of an enough important computer. It is why he used these curves as pure graphs and made their transfer to instrumental music. If the first transfer of these graphs (in Mikka, 1971) gives a result near for the ear to a random synthesised sound, these instrumental glissandi lost progressively the traces of their origin as it can be seen with N'Shima (1975): the now instrumental method becomes autonomous.

19. Το πρόγραμμα GENDY του Ι.Ξενάκη: Μια ολιστική προσέγγιση στη μουσική σύνθεση
Νικόλας Βαλσαμάκης

Abstract
Ο Ι.Ξενάκης ξεκίνησε να αναπτύσσει το πρόγραμμα GENDY το 1991. Το πρόγραμμα GENDY αποτελεί ένα περιβάλλον αυτόματης μουσικής σύνθεσης όπου ο συνθέτης καθορίζει ελάχιστες αρχικές παραμέτρους με βαση τις οποίες ο υπολογιστής υλοποιεί ολόκληρο το μουσικό έργο. Το πρόγραμμα εφαρμόζει στοχαστικές διαδικασίες που διαπερνούν το μουσικό έργο απο το μικροεπίπεδο (ηχητικά συμβάντα) μέχρι το μακροεπίπεδο (φόρμα). Με αυτό τον τρόπο επιτελείται μια ολιστική προσέγγιση που στοχεύει στην ομογενοποίηση της μουσικής σύνθεσης. Με την δημιουργία αυτού του προγράμματος μπορεί να θεωρηθεί οτι κλείνει ο ευρύτερος κύκλος συνθετικής προσέγγισης του Ι.Ξενάκη, καθώς σε αυτό συναντιούνται οι δύο διαδρομές που άνοιξαν απο την μία τα πρώτα ενόργανα έργα με χρήση αλγοριθμικών διαδικασιών και απο την άλλη τα ηλεκτροακουστικά έργα με τις αναζητήσεις στο ηχόχρωμα.

20. Mια πρόσέγγιση του έργου ΠEPΣEΦAΣΣA για έξη κρουστούς του ΙΑΝΝΗ ΞΕΝΑΚΗ: ηχητικός σχεδιασμός και εκτέλεση στο Φεστιβάλ του Eλσίνκι 2000
Aγης Γυφτόπουλος, Δημήτρης Δεσύλλας και Mίλτος Λογιάδης

Το έργο με τη μορφή Χοροθεάτρου και υπό τον γενικό τίτλο «Xenakis an homage»,παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Χορού του Ελσίνκι τον Σεπτέμβριο του 2000, σε χορογραφία Αποστολίας Παπαδαμάκη.
Η παράσταση περιελάμβανε και το έργο για σόλο κρουστό του ΙΑΝΝΗ ΞΕΝΑΚΗ, REBONDS.

ΠEPIΛHΨH
ΕΝΟΤΗΤΕΣ: Η παρουσίαση χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες
1. Ιστορικά στοιχεία-Εισαγωγή Στην ενότητα αυτή αναφέρονται όλα τα στοιχεία που αφορούν την ΠΕΡΣΕΦΑΣΣΑ, δηλ χρονολογίες ,εκτελέσεις, ηχογραφήσεις, κλπ. Επίσης αναφέρονται οι άνθρωποι πού ασχολήθηκαν και ο πόλος τους.
2. Μελέτη-Προετοιμασία Εδώ αναλύονται τα επιμέρους θέματα και ο τρόπος προσέγγισής τους. Ανάλυση- διαμόρφωση παρτιτούρας, σχεδιασμός κρουστών συστημάτων, κουρδίσματα, μετρονόμοι, συγχρονισμοί κλπ. 3. Ηχογράφηση πολυκάναλη- Στερεοφωνική Εδώ αναλύεται ο σχεδιασμός της ηχογράφησης καθώς και ο τρόπος της Στερεοφωνικής παρουσίασης.Επίσης η επιλογή του τρόπου εκτέλεσης για την προσέγγιση του επιθυμητού αποτελέσματος. 4. Σχεδιασμός ζωντανής παρουσίασης-Ζωντανή εκτέλεση. Εδώ αναλύεται το ηχητικό σύστημα που χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση. Επίσης θα παρουσιαστούν τμήματα VIDEO από την παράσταση, καθώς και από την εκτέλεση του ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΕΣΣΥΛΛΑ. Σε όλη τη διάρκεια της παρουσίασης θα χρησιμοποιούνται πίνακες σχεδιαγράμματα, σημειώσεις , ηχητικά και άλλα βοηθήματα . Στη ΔΙΑΔΡΟΜΗ ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΕΣΣΥΛΛΑΣ-(Κρουστός), έκανε τον σχεδιασμό των κρουστών συστημάτων, την ηχογραφημένη εκτέλεση και την ζωντανή εκτέλεση των μουσικών έργων.
Ο ΑΓΗΣ ΓΥΦΤΟΠΟΥΛΟΣ , έκανε τον σχεδιασμό του ήχου, την ηχογράφηση και την ζωντανή παρουσίαση.
Ο ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ, .Διηύθυνε το έργο ΠΕΡΣΕΦΑΣΣΑ

21. SOUND DOMES AND SPACE MODULATION SYSTEM THEODORIS LOTIS
City University, London

Abstract

This paper (a revision of ΤΥThe Byzantine Dome. The Sound Dome and Wassily KandinskyΥΥ) examines the use of sound domes for the diffusion of electronic and mixed music. An excellent guide for the construction of these sound domes, could be the Byzantine dome, an architectural achievement for the diffusion of sound and light. K. Stockhausen and Leo Kupper, pioneers in the field of sonic spatialisation, were the first two who searched for the possibilities of sonic diffusion through a ΤΥsound sphereΥΥ and a ΤΥsound domeΥΥ. Their construction can be proved exceptionally useful for the resolution of most of the inconveniences we encounter during the diffusion in conventional halls. The dome, due to its geometrical spherical form and ritual history, constitutes a perfect archetype for the better comprehension of the musical space and sonic diffusion. However, the construction of a sound dome requires a stable and comprehensible space modulation system with which the interpreter will be able to articulate the musical space structure; in other words a well-tempered space modulation system. This system has to be governed by strict and pre-determined laws on equal terms to ones governing the pitch modulation system. There are a lot of questions arising at that point. How the psychological time can become measurable in order to be used as one of the parameters in this space modulation system and how the acoustic illusions will be perceived? How the tempered spatial intervals can be determined? Which will be the musical (or not) instruments/devices for the spatial diffusion? For the moment it is rather difficult for such a system with specific scales and articulation structures, to be formed: the morphological transformations (changes in spectrum, texture) which result to spectral and spatial transformations, are not perceived by the listeners in the same way as in the pitch modulation system. The Byzantine heritage of domes and cupolas can provide the necessary knowledge for the construction of the sound domes. Small, mobile cupolas or bigger and permanent sound domes will probably lead to the end of the traditional halls and theatres with the italian scene, and hopefully to the creation of a new space culture.

22. Δημιουργία ενός Aγγλο Eλληνικού λεξικού όρων Mουσικής Πληροφορικής σε μορφή Cd-ROm : τεχνική και γλωσσολογική προσεγγιση
TINA KATOYΦA
TΞΓMΔ, IONIO ΠANEΠIΣTHMIO

Στο πλαίσιο της Μεταπτυχιακής μου εργασίας, και συνεπώς στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου, καταρτίστηκε δίγλωσσο (αγγλο-ελληνικό) λεξικό Όρων Μουσικής Πληροφορικής σε CD-ROM. Η ορολογία του λεξικού προήλθε από την επεξεργασία μονόγλωσσου (αγγλικού) σώματος κειμένου, και πιο συγκεκριμένα από τα εγχειρίδια των εξής πέντε προγραμμάτων: AudioSculpt 1.7.3.PPC, Cubase VST Native Audio for Macintosh, Peak 1.5, ProTools 4.0 & TurboSynth SC 1.0, καθώς και από το ευρετήριο όρων του The Computer Music Tutorial (The MIT Press, Cambridge/Massachusetts/London 1996) του Curtis Roads. Στόχος του λεξικού αυτού δεν είναι μόνο η παρουσίαση και απόδοση της ξένης ορολογίας στην ελληνική γλώσσα, αλλά και η αναφορά, ο σχολιασμός, η επισήμανση και η ανάλυση σχέσεων γλωσσολογίας σωμάτων κειμένου, ορογραφίας και σημασιολογίας στο βαθμό που οι σχέσεις αυτές προκύπτουν ή επιβάλλονται κατά περίπτωση από τα δεδομένα της έρευνας. Η ιδέα της κατάρτισης ενός παρόμοιου λεξικού προήλθε, αφΥενός μεν, από το γεγονός ότι η πλειονότητα των βιβλίων, εγχειριδίων, μελετών, ερευνών, κτλ. της μουσικής γενικότερα και του κλάδου της μουσικής πληροφορικής ειδικότερα, δεν έχει μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα. Και αφΥετέρου δε, από την επιτακτική ανάγκη απόδοσης και τυποποίησης της ξένης ορολογίας που έχει εισβάλει στην ελληνική γλώσσα, προκειμένου η ελληνική γλώσσα να διατηρηθεί αναλλοίωτη και να παραμείνει ποιοτική. Το λεξικό επέλεξα να υφίσταται σε ηλεκτρονική μορφή (CD-ROM), προκειμένου να αρθούν οι περιορισμοί στη χρήση ενός έντυπου λεξικού που πηγάζουν από την παγιωμένη εργονομία αυτού. Το παρόν ηλεκτρονικό λεξικό είναι επίσης υβριδικό, υπό την έννοια ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από χρήστες υπολογιστών Macintosh, αλλά και από χρήστες προσωπικών υπολογιστών PC, προκειμένου να διευκολουνθούν όλοι όσοι ασχολούνται με τη σύνθεση και επεξεργασία ήχων και μουσικής, μέσω προγραμμάτων που μπορεί να υποστηρίζονται από το πρώτο ή το δεύτερο περιβάλλον εργασίας. Στην εισήγησή μου στο πλαίσιο του 2nd Symposium on Music and Computers, με θέμα: "Relations between music, science & technology in Greece", θα γίνει παρουσίαση του λεξικού, θα αναλυθούν οι τομείς που εμπλέκονται στη δημιουργία αυτού, θα παρουσιαστεί επίσης το θεωρητικό υπόβαθρο, η μεθοδολογία & τεχνική δημιουργίας του λεξικού και θα αναλυθούν οι περιπτώσεις (μέσα από το συγκεκριμένο λεξικό) που χρήζουν ιδιαίτερης μνείας. Ας σημειωθεί ότι η πλειονότητα των όρων της αγγλικής γλώσσας στο πεδίο της Μουσικής Πληροφορικής δεν έχει μεταφραστεί ποτέ ξανά στο παρελθόν. Η παρούσα είναι μια προσπάθεια που μπορεί να ξενίσει πολλούς. Το λεξικό αυτό (το οποίο απαρτίζεται από 850 όρους περίπου) είναι μεν πλήρες, αλλά έχει περιθώριο να εμπλουτισθεί ακόμη περισσότερο με τη συνεργασία επιστημόνων του κλάδου της μουσικής πληροφορικής, οι οποίοι θα παραγάγουν το ηχητικό υλικό του λεξικού και συν τοις άλλοις, θα συμβάλλουν στην καλύτερη απόδοση και επεξήγηση των όρων. Ελπίζω η εισήγησή μου να σηματοδοτήσει τη συνεργασία μεταξύ επιστημόνων του κλάδου της μουσικής πληροφορικής και μεταφραστών/λεξικογράφων που επιθυμούν να συμβάλλουν στον κλάδο αυτό, αλλά και στη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας σε όλες τις εκφάνσεις του Λόγου.

23. Mουσική τεχνολογία, πολυμέσα και Iντερνετ «
(Kώστας Στρατουδάκης)

Η ιστορία της ηλεκτρονικής μουσικής και αυτή του διαδικτύου έχουν πολλές ομοιότητες. Και τα δύο ξεπήδησαν από τον ακαδημαϊκό χώρο, υποσχόμενα μια ριζική αλλαγή, «επανάσταση» την ονόμασαν μερικοί και δημοκρατικοποίηση στους χώρους της μουσικής και των επικοινωνιών. Αντίστοιχα πέρασαν μια περίοδο ανάπτυξης, διάδοσης και εμπορευματοποίησης και τώρα βρίσκονται σε μια κρίσιμη φάση της εξέλιξης τους. Το μεγάλο ερώτημα και στις δύο περιπτώσεις ο τρόπος αντιμετώπισης και χρήσης της τεχνολογίας. Τεχνολογία υποταγμένη στην την στενά οικονομιστική και λογιστική αντίληψη της ανάπτυξης ή τεχνολογία για την δυναμική βελτίωση της ποιότητας ζωής και του πολιτιστικού επιπέδου. Ο ορισμός των πολυμέσων ήταν το τρίπτυχο «inform-educate-entertain». Σήμερα θα έπρεπε κανείς να προσθέσει και τα advertize και consume που τείνουν να αποτελούν και τα κυριότερους μοχλούς ανάπτυξης του διαδικτύου διεθνώς. Στην Ελλάδα ειδικότερα, η ανάπτυξη του διαδικτύου είναι ταυτόσημη με την ανάπτυξη των εμποριών του όψεων όπως οι τραπεζικές συναλλαγές και η εγκατάσταση κολοσσών του εκδοτικού χώρου. Αυτό που επιδιώκεται είναι βασικά η προσέλκυση διαφήμισης και η κατανάλωση με ηλεκτρονικές μορφές από ήδη υπάρχουσες εμπορικές επιχειρήσεις. Κανείς δεν δείχνει να κόπτεται για την πολιτιστική και εκπαιδευτική δυνατότητα του διαδικτύου. Η δημιουργία και η συντήρηση ανεξάρτητων δικτυακών τόπων ιδιαίτερα στον τομέα του πολιτισμού και της εκπαίδευσης είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Πρέπει να εξετάσει κανείς το κατά πόσο αυτά που ευαγγελίζονταν τα νέα μέσα δηλαδή τα προϊόντα της μουσικής τεχνολογίας και το διαδικτυο υλοποιούνται στην πράξη ή απλά χρησιμοποιούνται ως προκάλυμμα των ίδιων γνωστών δομών που οδηγούν στην πολιτιστική παρακμή και αναπαράγονται ακριβώς στην χειρότερη και πιο οργανωμένη μορφή τους. Κατά πόσο η εξελισσόμενη τεχνολογία προσθέτει στα ουσιώδη της ανθρωπότητας? Και ακόμα , τελικά βοηθάει την δημιουργικότητα η χρήση της τεχνολογίας με την μορφή που έχουν σήμερα οι διάφορες συσκευές ή μπερδεύει και αποπροσανατολίζει. Υλλωστε, ίδιος ο σχεδιασμός τους είναι τέτοιος που να εξυπηρετεί καθαρά οικονομικούς στόχους. Οι δημιουργικές εφαρμογές αντιμετωπίζονται υπό μία έννοια ως υποπροϊόν του υπολογιστή, κάτι να κάνει κανείς στον ελεύθερο χρόνο του, μετά την παραγωγή. Τα αρχικά των λέξεων που σχηματίζουν το όνομα της ΙΒΜ έναν κολοσσό της πληροφορικής είναιΙnternational Business Machines. Οι τελευταίες εξελίξεις στην πληροφορική, μιλούν για την νέα γενιά συσκευών και υπολογιστών που θα είναι μηδαμινών διαστάσεων "αόρατες" και δικτυωμένες με όλο και πιο εξειδικευμένο λογισμικό. Τι προτάσεις θα πρέπει να κάνει ο καλλιτέχνης και ο μουσικός ειδικότερα στον σχεδιασμό τους? Βοηθάει στην πράξη την μουσική δημιουργία η τεχνολογία? Τι έχει δείξει η εμπειρία των συνθετών και των μουσικών? Υπάρχουν σήμερα στο διαδικτυο και ειδικότερα στο ελληνικό domain οι προϋποθέσεις για μία ευρύτερη διάδοση των γνήσιων μουσικών δημιουργιών (και όχι τα προϊόντα του μάρκετινγκ των κολοσσών του θεάματος).Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του κράτους σαν ενδιαφερόμενο για το πολιτιστικό γίγνεσθαι? Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί δυναμικά το διαδίκτυο για την αναβάθμιση του πολιτιστικού γίγνεσθαι? Τα ερωτήματα είναι πολλά και η έγκαιρη απάντησή τους θα βοηθήσει στην διαμόρφωση νέων μοντέλων και πολιτιστικής και τεχνολογικής πολιτικής για το όφελος της μουσικής δημιουργίας και της ανθρωπότητας.

24. Σχεδιασμός και ανάπτυξη πολυμέσου για την παρουσίαση του συνόλου των ηχογραφημένων συναυλιών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου κατά την περίοδο 1993-1999"
Δήμου Αντωνία, Ηλιάδου Ηλιάνα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι συναυλίες του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα μέρη των δραστηριοτήτων του εν λόγω τμήματος. Στόχος της παρούσας ανακοίνωσης είναι η αναλυτική παρουσίαση και προβολή του αρχείου του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, από το 1993 έως και το 1999. Η αρχειοθέτηση αυτή είναι μέρος μιας πτυχιακής εργασίας, που εκπονήθηκε στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου (Ηλιάδου Ηλιάνα). Η παρουσίαση θα γίνει μέσα από μια εφαρμογή πολυμέσων (CDRom), η οποία θα περιλαμβάνει προγράμματα συναυλιών, ακουστικά παραδείγματα, φωτογραφίες και πληροφορίες που αφορούν στην ηχογράφηση των συναυλιών. ]

25. Παρουσίαση των δραστηριοτήτων στο χώρο της Μουσικής Πληροφορικής και Μουσικής Τεχνολογίας και Έρευνας του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Αλέξανδρος Μπακαλάκος, Αντώνιος Αλυγιζάκης, Μιχάλης Νηστικάκης
Tμήματος Μουσική Επιστήμη και Τέχνη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Το τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ήδη από την ίδρυσή του το 1998 δραστηριοποιείται στον χώρο της σύγχρονης μουσικής έρευνας με έμφαση στους τομείς της μουσικής πληροφορικής, της μουσικής τεχνολογίας και της βυζαντινής μουσικής έρευνας μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας. Ειδικότερα για τη μουσική πληροφορική έχει διαμορφωθεί ένα σύγχρονο εργαστήριο με 20 υπολογιστές τύπου Pentium III, εφοδιασμένους με ψηφιακές κάρτες ήχου, και ένα πλήρες ηχητικό σύστημα με διάταξη τετραφωνίας. Από πλευράς διδασκαλίας, δίδεται έμφαση στην αλγοριθμική σύνθεση και γίνεται εκτεταμένη εκμάθηση και χρήση των γλωσσών σύνθεσης Csound και Cmix στα πλαίσια του αντίστοιχου προπτυχιακού μαθήματος επιλογής, αφού πρώτα καλυφθούν θεωρητικά οι διάφορες τεχνικές σύνθεσης και η ιστορία της μουσικής πληροφορικής. Στόχος της προσέγγισης αυτής είναι η αμεσότερη επαφή των φοιτητών με το αντικείμενο (hands-on experience) η οποία ολοκληρώνεται με την πρόβλεψη πειραματικών συναυλιών με έργα φοιτητών. Στον τομέα μουσικής τεχνολογίας από θεωρητικής πλευράς καλύπτεται η θεωρία παραγωγής και διάδοσης του ήχου, η ακουστική χώρων, τα ηλεκτρακουστικά συστήματα και οι τεχνικές ηχογράφησης, επεξεργασίας και παραγωγής σε studio. Η πρακτική εξάσκηση γίνεται σε ένα πλήρες εξοπλισμένο studio με συστήματα ψηφιακής ηχογράφησης και επεξεργασίας μέσω λογισμικού (Pro Tools, Nuendo) και με πολυκαναλικά συστήματα εγγραφής - αποθήκευσης (Tascam). Στο άμεσο μέλλον προβλέπεται η κατασκευή ενός αυτόνομου κτιρίου Π studio με μεγάλους χώρους για την εκτέλεση, ηχογράφηση κι επεξεργασία ήχου για το οποίο η μελέτη έχει ήδη ολοκληρωθεί. Στον τομέα της βυζαντινής μουσικής έρευνας μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας, το τμήμα αναπτύσσει σημαντικές δράσεις με τους ακόλουθους τομείς: α) την παλαιογραφική, μουσικολογική, αρχαιολογική και σύγχρονη, μέσω Η/Υ, μελέτη της μουσικής σημειογραφίας, β) την οπτικοακουστική επεξεργασία και αποθήκευση μουσικού υλικού, γ) την οργάνωση ειδικού σύγχρονου αρχείου βυζαντινής μουσικής και δ) την προβολή και επικοινωνιακή μέσω Internet συνεργασία σε θέματα ανάπτυξης της έρευνας και της καλλιτεχνικής δραστηριότητας.

26. Διερεύνηση της επέκτασης του ψυχοακουστικού μοντέλου του "Τονικού Χώρου" στο διατονικό τροπικό σύστημα. Μαθηματική και γεωμετρική αναπαράσταση"
Κώστας Τσούγκρας
TΜΗΜΑ MΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ , A.Π.Θ.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Το μοντέλο του "Τονικού Χώρου" (Tonal Pitch Space) διατυπώθηκε από τον Fred Lerdahl το 1988 και προέκυψε ως επέκταση της "Γενετικής Θεωρίας της Τονικής Μουσικής" (Generative Theory of Tonal Music, Lerdahl & Jackendoff 1983) με σκοπό να προσφέρει σαφέστερους όρους σταθερότητας και κανόνες προτίμησης κατά την κατασκευή της Σύμπτυξης Χρονικών Τμημάτων (Time-Span Reduction) και της Σύμπτυξης Προέκτασεων (Prolongational Reduction) ενός προς ανάλυση κομματιού. Το μοντέλο βασίζεται κυρίως σε πειραματική εργασία στο χώρο της Μουσικής Ψυχολογίας από τους C. Krunhansl, D. Deutch & D. Feroe και συμφωνεί με αντίστοιχα μοντέλα από το χώρο της Μουσικής Θεωρίας των G. Weber, H. Riemann, A. Schoenberg και D. Lewin. Η παρούσα εργασία διερευνά τον "Τονικό Χώρο" των επτά διατονικών τρόπων. Το μοντέλο προκύπτει ως επέκταση και προσαρμογή του αντίστοιχου μοντέλου του F. Lerdahl, με σκοπό να επιτρέψει την ακριβέστερη περιγραφή των συνθηκών που ισχύουν στην ανάλυση τροπικής (modal) μουσικής. Η αρχική μεθολογία και οι μαθηματικοί τύποι διατηρούνται, αλλά εφαρμόζονται στον Τροπικό αντί για τον Τονικό Χώρο, θεωρώντας τον δεύτερο υποσύνολο του πρώτου. Μετά από τον υπολογισμό του φθογγικού, συγχορδιακού και περιφερειακού-μετατροπικού χώρου μέσα από απλούς αθροιστικούς και πολλαπλασιαστικούς μαθηματικούς τύπους, επιχειρείται η γεωμετρική αναπαράσταση των τριών αυτών επιπέδων μέσα από γεωμετρικές δομές δύο ή τριών διαστάσεων. Τέλος, οι κανόνες σταθερότητας που πηγάζουν από το μοντέλο χρησιμοποιούνται ως κριτήρια για την κατασκευή των επιπέδων σύμπτυξης της GTTM κατά την ανάλυση τροπικής μουσικής.
Κώστας Τσούγκρας

27. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΗΧΗΤΙΚΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ
Ανδρέας Χ. Φλώρος και Ιωάννης N. Μουρτζόπουλος

Ομάδα Ήχου, Εργαστήριο Ενσύρματης Τηλεπικοινωνίας
Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών
Πανεπιστήμιο Πατρών, 265 00 Ρίο, Πάτρα

H μεγάλη διάδοση των ψηφιακών ηχητικών πηγών σε συνδιασμό με την εμφάνιση νέων ψηφιακών μέσων αποθήκευσης/διανομής/αναπαραγωγής ηχητικής πληροφορίας (π.χ. DVD-Audio, SA-CD) δημιουργεί μία τάση αντικατάστασης όλων των εναπομείναντων αναλογικών βαθμίδων μίας αλυσίδας ηχητικής αναπαραγωγής (π.χ. αναλογικοί προενισχυτές, ενισχυτές ισχύος) από πλήρως ψηφιακούς ενισχυτές ισχύος. Τα κύρια πλεονεκτήματα τέτοιων συστημάτων είναι η πλήρης εξάλλειψη χρήσης Ψ/Α μετατροπέων, η μείωση των πηγών προσθετικού θορύβου στην αλυσίδα ηχητικής αναπαραγωγής και η υψηλή απόδοση της ενίσχυσης (θεωρητικά της τάξης του 100%), σε αντίθεση με αντίστοιχες αναλογικές υλοποιήσεις όπου η απόδοση είναι γύρω στο 20-30%. H αρχή λειτουργίας ενός ψηφιακού ενισχυτή (Σχήμα 1) είναι η μετατροπή (διαμόρφωση) των ψηφιακών ηχητικών δεδομένων σε ψηφιακό σήμα ελέγχου μιας βαθμίδας διακοπτικών στοιχείων (π.χ. MOSFEΤs), η έξοδος των οποίων εφαρμόζεται κατευθείαν στην είσοδο ενός συστήματος μεγαφώνου - ηχείου μέσω μιας βαθμίδας χαμηλοδιαβατού φίλτρου, χωρίς την προηγούμενη μετάβασή του στο αναλογικό πεδίο. Δύο είναι οι κυριότερες προσεγγίσεις σχεδίασης και υλοποίησης τέτοιων συστημάτων, ανάλογα με τον τύπου του διαμορφωτή που θα χρησιμοποιηθεί: α) Ψηφιακοί ενισχυτές βασισμένοι στη διαμόρφωση παλμών κατά πλάτος (Pulse Width Modulation, PWM) και β) ενισχυτές διαφορικού διαμορφωτή (τύπου Σ/Δ). Στην παρούσα εργασία αρχικά δίνεται η βασική ιδέα της ψηφιακής ενίσχυσης και το πεδίο των πιθανών εφαρμογών των ψηφιακών ενισχυτών. Στη συνέχεια παρατίθεται η βασική περιγραφή των δύο κατηγοριών ψηφιακών ενισχυτών, με ιδιαίτερη έμφαση στη δομή του διαμορφωτή. Η περιγραφή αυτή συμπληρώνεται από τη συγκριτική μελέτη των δύο υλοποιήσεων, όσον αφορά στα προβλήματα, στα πλεονεκτήματα και στα μειονεκτήματα που κάθε υλοποίηση παρουσιάζει. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής: α) Η PWM διαμόρφωση εμφανίζει μικρότερο ρυθμό εμφάνισης ψηφιακών παλμών (και κατΥ επέκταση την υψηλότερη απόδοση), ενώ η Σ/Δ χαρακτηρίζεται από υψηλό ρυθμό επανάληψης παλμών. β) Κατά τη Σ/Δ μετατροπή και υπό συγκεκριμένες συνθήκες λειτουργίας, εμφανίζονται ισχυρές αρμονικές, οι οποίες αντιμετωπίζονται με τεχνικές δυναμικού dithering στο ψηφιακό πεδίο γ) Η PWM διαμόρφωση, εκτός των πολύ υψηλών ρυθμών ρολογιού που απαιτεί για ηχητική αναπαραγωγή υψηλής πιστότητας (ενδεικτικά της τάξης GHz ή και THz για την περίπτωση που το ψηφιακό σήμα εισόδου έχει ευκρίνεια 24bit), χαρακτηρίζεται από έντονη μη γραμμική παραμόρφωση. Διάφορες τεχνικές έχουν προταθεί για την μερική ή πλήρη καταστολή τέτοιων παραμορφώσεων και την μείωση του PWM ρολογιού, οι οποίες συνοψίζονται και συγκρίνονται με κριτήριο την μείωση των παραμορφώσεων που επιτυγχάνουν. Η αναφορά στα παραπάνω σημεία συνοδεύεται και από αντίστοιχα αποτελέσματα που έχουν ληφθεί, είτε από μετρήσεις σε υπάρχουσες υλοποιήσεις, είτε από εξομοιώσεις λειτουργίας ψηφιακών ενισχυτών στο στάδιο της σχεδίασης. Η εργασία ολοκληρώνεται με αναφορά στα πρακτικά προβλήματα που συναντώνται κατά το σχεδιασμό και υλοποίηση τέτοιων συστημάτων (π.χ. θέματα χρονισμού, τροφοδοσίας, οδήγησης διακοπτικών στοιχείων κ.λ.π.), παρέχοντας χρήσιμα συμπεράσματα και αναδεικνύοντας μελλοντικούς ερευνητικούς στόχους.
Σχήμα 1

28. Studio Report για το τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής, του Τ.Ε.Ι. Κρήτης (Ρέθυμνο)
Tαξιάρχης Διαμαντόπουλος, K.Πολυχρονάκης
Tμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής, TEI Kρήτης

ΣΥΝΟΨΗ (Abstract)
To Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής (Ρέθυμνο) ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Σεπτέμβριο του 1999, με αντικείμενο την εφαρμογή της σύγχρονης ηλεκτρονικής τεχνολογίας στη σύνθεση, παραγωγή και διαχείριση του μουσικού ήχου, καθώς και την τεχνολογία της ακουστικής χώρων. Υπάγεται στο Τ.Ε.Ι. Κρήτης.
Το συγκεκριμένο report περιλαμβάνει και περιγράφει τα παρακάτω:
Ζ Σκοπός του τμήματος
Γενικές αρχές και βασικές κατευθύνσεις
Ζ Αντικείμενο Π Οργάνωση Σπουδών
Γνωστικό πεδίο που καλύπτει το τμήμα, απ΄το χώρο της Μουσικής Τεχνολογίας και της Ακουστικής και αντίστοιχες επαγγελματικές προοπτικές του Τεχνολόγου Μηχανικού Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής
Ζ Τεχνολογικός εξοπλισμός (Εργαστήρια, studio ηχογραφήσεων)
Αναφορά σε σχέση με τον υπάρχοντα εξοπλισμό των εργαστηρίων (hardware, software, εποπτικά μέσα) καθώς και του studio ηχογραφήσεων
Ζ Παιδαγωγικοί μέθοδοι Π Διδακτικές προσεγγίσεις
Μορφές - μέθοδοι διδασκαλίας
Ζ Διδακτικές ενότητες
Παρουσίαση των διδακτικών ενοτήτων και η σχέση μεταξύ τους
Ζ Προοπτικές
Αναφορά στις μελλοντικές προοπτικές και τους στόχους του τμήματος

29. ΧΑΟΣ ΚΑΙ ΦΡΑΚΤΑΛΣ ΣΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
Aνάργυρος Δενιόζος
IEMA (Iνστιούτο Eρευνας Mουσικής και Aκουστικής)

Είναι αρκετά διαδεδομένη η πεποίθηση ότι τα μαθηματικά και η μουσική έχουν μία βαθιά αν και όχι προφανή συγγένεια. Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με την υποστήριξη της άποψης αυτής πέρα από το να σημειώσουμε μια σημαντική αναλογία: και οι δύο ασχολούνται ιδίως με θέματα σχέσεων. Η παραμετροποίηση του μουσικού υλικού Π που εισήγε ιδίως ο σειραϊσμός Π σε συνδυασμό με την μετατόπιση του κέντρου βάρους της συνθετικής εργασίας από την έννοια του ολοκληρωμένου έργου στην ίδια την διαδικασία ως γίγνεσθαι Πόπου έγκειται κατά την γνώμη μας η σημαντικότερη συμβολή του John Cage- , συνέβαλαν στην συνειδητή υιοθέτηση μεθόδων και τεχνικών μαθηματικής προέλευσης. Η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή ως εργαλείου για την σύνθεση, τόσο του ηχοχρώματος όσο και αυτοτελών μουσικών δομών ενίσχυσε και επιτάχυνε αυτήν την τάση. Στην παρουσίαση αυτή θα ασχοληθούμε με την Αλγοριθμική Σύνθεση, την χρήση δηλαδή, μαθηματικών εργαλείων στο επίπεδο της μουσικής και όχι της ηχητικής ενότητας. Ο λόγος για αυτήν την επιλογή οφείλεται αποκλειστικά στο γεγονός της μεγαλύτερης ενασχόλησης του γράφοντος με τον πρώτο τομέα. Ιστορικά, οι πρώτες προσεγγίσεις, ακολούθησαν είτε τις τεχνικές του σειραϊσμού, είτε την χρήση του Π στατιστικού Π τυχαίου, με μαθηματικά εργαλεία που προέρχονταν είτε από την γεωμετρία και την θεωρία των μετασχηματισμών, είτε από την θεωρία των πιθανοτήτων και την θεωρία της πληροφορίας. Η ανακάλυψη του Βenoit Mandelbrot (1979) της φράκταλ (μορφο-κλασματικής) γεωμετρίας και η ώθηση που έδωσε αυτή στην έρευνα των πολύπλοκων φυσικών φαινομένων εμπλούτισε όλους τους τομείς της γνώσης με ισχυρά εργαλεία ανάλυσης που προσομοιάζουν με μεγαλύτερη πειστικότητα τις φυσικές διαδικασίες. Παρείχαν, κυρίως, ντετερμινιστικά πρότυπα και διαδικασίες που παρήγαν πολύπλοκες, πλούσιες δομές από απλές αρχικές συνθήκες, με συχνή εμφάνιση συμμετριών και αναλογιών. Όσον αφορά την μουσική δύο αλληλοσυμπληρούμενες διαπιστώσεις υπήρξαν η αφετηρία του πειραματισμού με τα εργαλεία αυτά: 1ον η αυτό-ομοιότητα και η αυτό-συνάφεια των μουσικών δομών σε διαδοχικές κλίμακες μεγέθους, χαρακτηριστικό που είναι ίδιον των φράκταλ μορφών, και 2ον η ανάδειξη μέσω της ανάλυσης υπαρχόντων μουσικών συνθέσεων (ιδίως από τον Voss) ειδικών κατανομών των μουσικών παραμέτρων που διϊστανται τόσο από το στατιστικά τυχαίο όσο και από την γραμμική πρόβλεψη, χαρακτηριστικό κυρίως περίπλοκων φυσικών, «χαοτικών» φαινομένων. Αφενός τα μαθηματικά πρότυπα που προέρχονται από την επιστήμη του Χάους και της πολυπλοκότητας μας επιτρέπουν να χρησιμοποιήσουμε «τυχαίες» διαδικασίες οι οποίες είναι σταθμισμένες, εν μέρει προβλέψιμες και ελέγξιμες, ιδίως με την χρήση των «παράξενων» ελκυστών και των μορφο-κλασματικών εξισώσεων αναδιανομής. Αφετέρου η μορφο-κλασματική γεωμετρία μας παρέχει εργαλεία κατασκευής μεγάλων δομών που παρουσιάζουν ταυτόχρονα ποικιλία και συνάφεια, παραλλαγή και επανάληψη, καθώς και «λογική» σύνδεση των διάφορων επιπέδων των μουσικών δομών (χαρακτηριστικό που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον γράφοντα). Εδώ, ιδιαίτερη σημασία έχουν οι λεγόμενοι γενετικοί αλγόριθμοι, ντετερμινιστικοί ή όχι (επανεγγράψιμα «γραμματικά» συστήματα, κυτταρικά αυτόματα κ.ο.κ.). Θα επιχειρηθεί μία εισαγωγή στους διάφορους τύπους αλγορίθμων, και κάποιων από τις χρήσεις τους, από την άποψη ιδίως του συνθέτη, χωρίς να εισέλθουμε σε ιδιαίτερες μαθηματικές λεπτομέρειες. Στην παρουσίαση αυτή, που σκοπεύει μάλλον στην έναρξη μίας συζήτησης παρά στην οριστική αποτίμηση, θα δώσουμε ηχητικά και εποπτικά παραδείγματα που αντλούνται τόσο από το έργο του γράφοντος, όσο και από δημιουργίες άλλων συνθετών, και θα επιχειρηθεί μία συνοπτική αξιολόγηση των προτερημάτων αλλά και των προβλημάτων που παράγονται από την επιλογή των συγκεκριμένων συνθετικών εργαλείων.

30. "Μέθοδοι και αλγόριθμοι μετατροπής κίνησης σε μουσική"
Kώστας Mόσχος
IEMA (ινστιούτο Eρευνας Mουσικής και Aκουστικής)

Στα έργα ηλεκτρονικής/computer μουσικής για μαγνητοταινία ένα από τα ασθενή σημεία είναι ότι η μουσική είναι προσυντεθημένη και ουσιαστικά αναπαράγεται στις συναυλίες χωρίς να υπάρχει το ζωντανό στοιχείο του εκτελεστή. Μια λύση στο πρόβλημα αυτό είναι η ζωντανή ηλεκτρονική μουσική όπου ο έλεγχος της παραγωγής της μουσικής συνήθως γίνεται με ελεγκτές (controllers) που έχουν κατασκευαστεί για το σκοπό αυτό. Με τα σύγχρονα τεχνολογικά έργαλεία μπορούμε να επεκτείνουμε τις δυνατότητες ελέγχου της παραγωγής της μουσικής σε πραγματικό χρόνο και μέσω αλλων διαδικασιών όπως π.χ. την κίνηση. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους εκτελεστές να έχουν διευρημένες γραμμικές εκφραστικές πληροφορίες ενώ μπορούν να συμπράττουν εκτελεστικά ακόμα και εκτελεστές από άλλους καλλιτεχνικούς χώρους (π.χ. χορευτές). Η δημιουργική επεξεργασία των πληροφοριών της κίνησης απαιτεί υψηλή υπολογιστική δυνατότητα κάτι που ουσιαστικά μόνο πρόσφατα με τους σύγχρονους επεξεργαστές κατέστη δυνατό. Στην εισήγηση θα γίνει μια συστηματική αναφορά στους αλγορίθμους και μεθόδους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διαδικασία δημιουργικής αξιοποίησης των γραμμικών πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο.